Blizna – problem nie tylko estetyczny

Blizna – prawie każdy z nas ma na swoim ciele chociaż jedną. W życiu bardzo często dochodzi do sytuacji, które skutkują urazami skóry. Dotyczy to na przykład uszkodzeń powstałych podczas aktywności fizycznej, uprawiania sportu czy urazów powstałych na skutek wypadków. Oprócz tego operacje chirurgiczne, przekłucia skóry, tatuaże, oparzenia powodują uszkodzenia skóry, a co za tym idzie – blizna. Mówi się, że około 100 milionów ludzi na świecie ma problemy związane z bliznami, a u około 15% z nich występują powikłania, których następstwem jest blizna.

Czym jest blizna?

Blizna to zmiana zbudowana z tkanki łącznej włóknistej, tworzy się ona w miejscu urazu lub jako następstwo występowania różnych zmian chorobowych (np. blizny potrądzikowe). Tworzenie się blizn to naturalny wynik procesu gojenia się ran, który rozpoczyna się już podczas urazu. Uszkodzona skóra właściwa zostaje zastąpiona nową tkanką z licznymi włóknami kolagenu. Ostatecznie uformowana blizna w fazie remodelingu, powraca do 80% pierwotnej normy odporności na rozciąganie. Ostateczna blizna najczęściej jest delikatnie odbarwiona, cienka i elastyczna. Większość blizn pourazowych goi się prawidłowo, jednak te głębsze urazy skórne często powodują poważne problemy- powstawanie bliznowców oraz blizn przerostowych.

Etapy gojenia się ran:

1. Faza zapalna – trwa zwykle od 48-72 godzin, obejmuje: odpowiedź naczyniową, odpowiedź komórkową.

2. Faza proliferacyjna – trwa 10-15 dni, obejmuje: odtworzenie bariery naskórkowej, właściwego unaczynienia oraz wzmocnienie tkanek w miejscu uszkodzenia.

3. Faza remodelingu – występuje po ok. 3 tygodniach od urazu tkanek. Charakteryzuje się zamknięciem naczyń krwionośnych, zmniejszeniem ilości

fibroblastów oraz wzmacnianiem struktury włókien kolagenowych.

Procesy formułowania ostatecznej rany trwa do sześciu miesięcy od urazu. Istotne jest, że ostatecznie uformowana blizna nie ma obecnych elastycznych włókien kolagenowych, co wyjaśnia dlaczego blizny nie są elastyczne. Blizny patologiczne powstają na skutek nadmiernego gromadzenia się kolagenu. W bliźnie hipertroficznej stosunek włókien kolagenowych jest około 3 razy większy niż w zdrowej skórze, a w keloidzie może być nawet 20 razy większy.

Czynniki, które wpływają na zaburzenie procesu gojenia się blizny:

zaburzenia krążenia (również np. przy noszeniu zbyt ciasnych ubrań);
nieprawidłowe odżywianie się;
niedobory witamin, białka;
leki sterydowe;
cytostatyki;
podeszły wiek;
uwarunkowania etniczne;
złe ukrwienie rany;
zła technika operacyjna;
zakażenia;
neuropatia;
radioterapia.

Blizna patologiczna – rodzaje

Blizna atroficzna (zanikowa): powstaje, gdy zakłócony jest proces gojenia, jest związany z niedostateczną syntezą nowej tkanki (np. w trądziku, ospa, rozstępy)
Blizny hipertroficzne (przerostowa): powstaje w wyniku złego założenia szwu lub zaburzenia procesu bliznowacenia. Przyczyną jest spadek funkcji enzymów kontrolujących ilość kolagenu co prowadzi do nadmiernego produkowania kolagenu.
Keloidy (bliznowce): jest to blizna nadmiernie rozrośnięta, najczęściej powstaje w miejscach już wcześniej uszkodzonych, np. podczas oparzeń, zadrapań, cięć chirurgicznych. Bliznowiec jest gładki, uniesiony nad powierzchnie skóry, różowy i twardy. Pacjenci z keloidami skarżą się na dolegliwości bólowe, nadwrażliwość na dotyk czy świąd. Są one trudne w usunięciu, ponieważ nawet po ich wycięciu może się później pojawić jeszcze większa narośl.

Czynniki ryzyka powstawania blizn patologicznych

stan zapalny;
napięcie w okolicy rany;
pigmentacja skóry;
przedłużające gojenie się rany;
genetyka.

Klasyfikacja blizn

Blizna dojrzała: jest płaska, jasno zabarwiona;
Blizna niedojrzała: czerwona, delikatnie uniesiona, często; towarzyszy jej ból;
Blizna liniowa hipertroficzna/przerostowa: czerwona, uniesiona, ograniczona do granic cięcia;
Rozległa blizna hipertroficzna: powstaje w obrębie brzegów rany, czerwona, wzniesiona, swędząca;
Mniejszy bliznowiec: wzniesiona, swędząca blizna wykraczająca poza normalna tkankę;
Większy bliznowiec: duża wzniesiona blizna, często bywa bolesna oraz swędząca.

Blizna – metody leczenia

Metody leczenia uzależnione są od tego, jaki jest to rodzaj blizny. Trzeba ustalić cel leczenia i określić priorytet. Najczęściej stosuje się leczenie zachowawcze, jednak w niektórych przypadkach niezbędne jest leczenie chirurgiczne, np. przy bliznach przerostowych lub bliznowcach. Leczenie chirurgiczne uzupełnia się poprzez ostrzykiwania steroidowe, presoterapię, radioterapię, krioterapię lub opatrunki silikonowe.

Bardzo ważną rolę w leczeniu blizn ma fizjoterapia. Najczęściej stosuje się:
Terapię manualną blizny;
Suche igłowanie;
Pinoterapie;
Laseroterapię;
Kinesiotaping.

Kiedy można się zgłosić do fizjoterapeuty z blizną?

Pracę bezpośrednio na bliźnie można zacząć dopiero, jak się zagoi. Jest to około 4-5 tygodni po zabiegu (po ściągnięciu szwów, gdy nic już się blizny nie sączy i jest zachowana ciągłość tkanek). Jednak warto zacząć terapię jeszcze wcześniej, zaczynając od tkanek znajdujących się wokół blizny.

PAMIĘTAJ!

Z każdą blizną powinno się zgłosić do specjalisty, im szybciej, tym lepiej. Dlaczego? Ponieważ blizny mogą nieść za sobą szereg różnych powikłań, takich jak: dolegliwości bólowe, przykurcze mięśni na skutek ograniczenia ruchomości przez zrosty tkanek, zaburzenia postawy ciała, zaburzenia biomechaniki różnych obszarów ciała na skutek zmiany jego budowy, zaburzenia propriocepcji.

Z jaką blizną można zgłosić się do fizjoterapeuty?

Największa możliwość pracy z blizną to 12 miesięcy od zabiegu. Im wcześniej się zacznie pracować, tym lepiej, jednak z KAŻDĄ blizną, nawet 20-30letnią jesteśmy w stanie pracować i coś zmienić. Nawet takie starsze blizny mogą dawać dolegliwości bólowe i mieć negatywny wpływ na inne struktury w naszym ciele. Tatuaże i kolczyki to dla naszego ciała również blizny. Blizny mogą stwarzać różne dolegliwości nawet dopiero po kilku, kilkunastu latach (na skutek np. dużej zmiany masy ciała, przy menopauzie); Blizna, która na zewnątrz wygląda dobrze, nie zawsze jest prawidłowo się goi. Mówi się, że tylko 10% blizny widzimy na skórze, a jej 90% jest niewidoczna z zewnątrz. Podsumowując, blizna jest problemem nie tylko estetycznym, ale często sporym problemem funkcjonalnym. Jest to nowa tkanka, która jest połączona z wieloma innymi strukturami w naszym ciele i nieleczona może powodować wiele powikłań. Jeśli posiadasz blizny, zarówno świeże jak i te starsze, zapraszamy do naszego Centrum na konsultację do fizjoterapeutów, którzy je sprawdzą i zaplanują dalszą terapię.

Adrianna Socha,

mgr fizjoterapii

Bibliografia:

1. “Blizna – problem nie tylko estetyczny. Jak pomóc pacjentowi” Paweł Łęgosz, Sylwia Sarzyńska, Paweł Małdyk,Paweł Gołębiewski

2. “Blizny – możliwości terapii miejscowej” Małgorzata Mazur

3. “The use of physiotherapy in the treatment of scars – a review of the literature” Wiesław Tomaszewski, Anna Cabak, Jonasz Siwek